Middernacht serenade

Gezien vanuit het perspectief van een weddingplanner & gezien vanuit het perspectief van een muziektechnoloog en componist
Marcella van Dijk & Maarten te Paske

3 maart 2024

De meeste mensen kennen Romeo & Juliet wel, in dit verhaal bracht Romeo een serenade aan Juliet. Wat is een serenade en wat heeft het te maken met trouwen?

Serenade

Het woord serenade komt uit het Italiaans en betekent avondmuziek. Volgens het Van Dale woordenboek betekent serenade: ”muzikale hulde, ’s avonds als eerbewijs voor iemands woning gebracht”. Maar in de liefde betekent een serenade meer dan alleen een eerbewijs brengen. Een zeer bekende serenade komt uit het verhaal van Romeo & Juliet. Deze werd gezongen onder een balkon, maar een serenade kan ook gebracht worden bij een raam of buitenshuis.
Rond de middeleeuwen was de serenade een soort liefdesbrief die mannen onder het raam van hun geliefde vertolkten, bij voorkeur ’s avonds. Ze speelden dan op een luit of een gitaar, of welk draagbaar instrument ze dan ook voorhanden hadden.
De vorm van een serenade staat niet vast, evenals de muzikale bezetting. In de zeventiende eeuw plaatste men de serenade qua muzikale vorm tussen de cantate (een muziekstuk voor één of meerdere zangers) en de opera. Vanaf deze tijd experimenteerden veel componisten met de serenade en gaven er hun eigen draai aan. Wel bleef de bezetting altijd ‘klein’; het moest nog steeds in een huiskamer passen. 
Een zeer bekende serenade van Mozart is ‘Eine Kleine Nachtmusik’. Dit stuk heeft het karakter van een symfonie, maar dat is het niet. Een symfonie heeft een vaste bezetting van verschillende soorten instrumenten, waarbij geen enkel instrument de hoofdrol heeft. Melodieën worden verdeeld over alle instrumenten. Eine Klein Nachtmusik bestaat alleen maar uit strijkers (en past dus in de huiskamer). Zo maakte elke componist vanaf die tijd een eigen versie van de serenade.

Romeo & Juliet

Het klassieke verhaal van Romeo & Juliet speelt zich af in Verona, Italië waar twee families rivalen van elkaar zijn en er toch twee jonge mensen, één van beide families, verliefd op elkaar worden. Er bestaan veel uitvoeringen van dit verhaal, ook versies waar de namen Romeo en Juliet niet eens in voorkomen. De uitvoeringen kunnen in films, boeken, theaterstukken en klassieke muziek zijn. 
Het verhaal van Romeo & Juliet is geschreven door de Engelse schrijver William Shakespeare in 1591/1596. Veel mensen kennen de zeer bekende zinnen uit het theaterstuk dat Shakespeare schreef. Een erg bekende is “O Romeo, Romeo, wherefore art thou Romeo?” (Oh Romeo, Romeo, waar zijt gij Romeo?).
De componist Prokofiev heeft een opera geschreven genaamd Romeo and Juliet. In deze opera zit een stuk dat Morning Serenade (Ochtend Serenade) heet, dit stuk heet ook wel Romeo and Juliet Op. 64. Tijdens deze serenade stond Romeo buiten het huis van Juliet en stond Juliet op een balkon waaronder hij zijn serenade bracht. Dit balkon is te bezoeken in Verona aan de Via Cappella. Daarnaast zijn in deze stad ook de kerk waar zij trouwden en hun graf te vinden. Want helaas loopt dit passionele en verboden liefdesverhaal uit op een tragedie: ze sterven beiden.

De balkonscene met de serenade van Romeo uit Romeo & Juliet
Beeld van: Thoughts By Ines

Liefdestraditie

Vroeger werd in Italië het huwelijk gearrangeerd waardoor het bruidspaar geen keuze had met wie ze wilden trouwen. Toen dit uit de mode begon te raken en de bruidegom zijn bruid direct, zonder tussenkomst van ouders, ten huwelijk wilde vragen, deed hij dit met een serenade. Hij zong dan een serenade en sommigen speelden daarbij ook op een instrument. De romantische scene uit Romeo & Juliet heeft ervoor gezorgd dat de serenade een andere betekenis kreeg. Nu vindt “La Serenata” (De Serenade) plaats op de nacht voor het huwelijk waarbij de bruidegom wacht tot zijn bruid slaapt om haar dan wakker te maken met zijn serenade. Het is een theatrale aangelegenheid met muzikanten en gezang. Meestal loopt een serenade uit in een buurtfeestje met veel muziek, gezelligheid, eten, drinken en plezier. Hierbij komen vrienden en familie samen om de aankomende huwelijksdag al te vieren.

Een eigen serenade

Hoe vet zou het zijn als je een serenade zingt (of afspeelt) speciaal voor jouw liefste om zo een aanzoek te doen? Misschien wel á la Romeo & Juliet of gezellig met een buurtfeestje … Misschien liever lekker rustig, alleen jullie tweetjes en dan binnen, zonder balkon. De Trouwcomponist schrijft ook speciaal voor jou/jullie op maat gemaakte muziek voor dát magische moment, geheid dat je een indruk achterlaat bij jouw liefste! Neem contact op om de mogelijkheden te bespreken!

Muzikanten die een serenade brengen in een moderne bezetting van instrumenten
Fotografie: JoAnne Dunn Photographers

Heeft hij/zij/hen jou ten huwelijk gevraagd met een serenade, willen jullie misschien een serenade op de nacht voor jullie huwelijk of denken jullie eraan om jullie trouwdag een Italiaans tintje te geven? Heel veel plezier met de voorbereidingen!

En

Bronnen:

Fitzpatrick, C. (2019, 8 mei). Italiaanse Huwelijkstradities Waar Je Kennis Van Moet Nemen Als Je Gaat Trouwen In Italië. Geraadpleegd op 28 februari 2024, van https://www.italy-villas.nl/in-italië/2019/bruiloft/italiaanse-huwelijkstradities

Grout, D.J. & Palisca, C.V. (2013). Geschiedenis van de Westerse muziek (14e druk). Olympus.

Italie.nl (z.d.). Trouwweetjes. Geraadpleegd op 28 februari 2024, van https://www.italie.nl/trouwen/trouwweetjes/ 

Van Dale (z.d.) Betekenis ‘serenade’. Geraadpleegd op 28 februari 2024, van https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/serenade

Klopt er iets niet aan de tekst? Mail dan naar marcella@trouwcomponist.nl