Carnaval vindt in Nederland vooral plaats in het zuiden en in 2023 van zaterdag 18 februari tot en met dinsdag 21 februari. Op die dinsdag (voor aswoensdag, oftewel de start van de vastenperiode voor de katholieken) vindt er bij sommige carnavalsverenigingen een boerenbruiloft plaats, vaak in jubileumjaren. Elke carnavalsvereniging heeft eigen tradities, gebruiken en ook de frequentie varieert bij het boerenbruiloft. Sommige verenigingen doen helemaal niet aan de boerenbruiloft. Maar wat is nu eigenlijk een boerenbruiloft?

In het onecht getrouwd

De traditie van in het onecht trouwen tijdens carnaval stamt uit de zestiende eeuw. Wanneer deze traditie naar Nederland is gekomen is onbekend. De boerenbruiloft vindt net als Valentijnsdag plaats in de late winter. Volgens Rob van de Laar (carnavalexpert en conservator van het carnavalsmuseum in Den Bosch) is de boerenbruiloft ontstaan om de overgang van winter naar zomer te vieren. De lente staat hierin symbool voor vruchtbaarheid, net als bij een huwelijk aangezien hier vaak kinderen uit voortkomen. Het boerenbruidspaar hoeft elkaar van tevoren niet te kennen en er worden soms zelfs namen verzonnen die verwijzen naar hun ouders of de plek waar ze vandaan komen.

Professor Arnoud-Jan Bijsterveld, werkzaam aan de Universiteit van Tilburg en gespecialiseerd in Brabants cultureel erfgoed beschrijft carnaval als een feest waar alles op zijn kop staat, dus ook de boerenbruiloft waar mensen in het onecht worden getrouwd. Vroeger werden de rollen nog verder omgekeerd; de adellijke stand verkleedde zich tijdens carnaval als boeren en de boeren verkleedde zich als de adellijk stand. 

Ondertrouw en familie

Ook voor een boerenbruiloft moet er in ondertrouw gegaan worden. Dit gebeurt zo’n zes weken voor de bruiloft. Deze wordt “aangevraagd” bij de verkozen burgemeester van de betreffende carnavalsvereniging. Iedereen die aanwezig is bij een echt bruiloft is ook aanwezig bij dit “neppe” bruiloft. De familie van het boerenbruidspaar is niet de echte familie, maar wordt aangewezen voor dit rollenspel door middel van verkiezingen. Ook de ceremoniemeester, getuigen, burgemeester en verscheidene andere rollen, als de carnavalsvereniging deze rollen wil vervullen, worden op deze manier verdeeld.

De huwelijksceremonie

Vaak zijn er erg veel mensen aanwezig op de bruiloft. Iedereen die mee wil doen aan de ceremonie, moet in bijvoorbeeld Venlo verkleed komen als boer(in). Daarbij loopt de halve stad uit om bij deze plechtigheid aanwezig te zijn. In Nijmegen heeft Ekkehard Muth, pastor van het Stadsklooster Mariken en hoofdredacteur van Laetare, al eens eerder tijdens carnaval een boerenbruiloft gesloten en hij schreef over zijn ervaring op de website van Theologie. Volgens Muth zitten alle elementen in deze nep-bruiloft die er ook bij het sluiten van een echte bruiloft zijn, maar dan met een dikke knipoog. Zo wordt de inzegening van het stel gedaan met een wc-borstel. Hij beschrijft het als de draak ermee steken. Na de bruiloft wordt er uitbundig feestgevierd of een receptie gehouden waarna iedereen weer zijn/haar/hun eigen weg vervolgd. Zoals gezegd, in elke stad of dorp zijn er andere gebruiken.

Kortom, tijdens carnaval is de boerenbruiloft vooral de spot drijven met de huwelijkse wetten.